Czy modne oczyszczanie organizmu ma sens?

Wiele stron oferuje sprzedaż cudownych herbatek, proszków, tabletek czy soczków, które mają oczyścić organizm z toksyn. Według zwolenników medycyny naturalnej nie ma jednego, konkretnego określenia czym ta toksyna jest. Raczej to ogólny opis wszystkich zewnętrznych czynników – zła dieta, zanieczyszczone powietrze, siedzący tryb życia, czyli wszystko to, co większość nas dotyczy.

Według medycyny konwencjonalnej toksyny pochodzą z alkoholu czy narkotyków, a odtruwanie organizmu polega na leczeniu uzależnień od takich środków.

Jednak wpływ wszelkiego rodzaju celebrytów zapoczątkował ruch detoksykacyjny, pomijając bardzo ważny fakt. Nasz organizm w większości radzi sobie z oczyszczaniem organizmu sam. W naszym ciele są wysoce rozbudowane mechanizmy, które usuwają odpady oraz toksyny poprzez narządy i wydzieliny. Zaliczyć tu możemy przede wszystkim wątrobę, nerki, jelita czy skórę. Płyny ustrojowe takie jak mocz, pot czy kał służą wydaleniu toksyn, które przechwyciły narządy wewnętrzne.

Kolejnym sloganem promującym oczyszczanie organizmu jest fakt, że zmniejsza się masa ciała. Wynika to przede wszystkim z tego, że detoksy opierają się zazwyczaj na lekkich owocowych lub warzywnych sokach, zupach czy sałatkach, które zawierają niewielką ilość kilokalorii. Stosowanie takiej diety przez nawet 3 tygodnie sprawi, że masa ciała spadnie, ale po powrocie do normalnego, standardowego żywienia znów wróci do tego samego lub wyższego poziomu. Jak to się więc dzieje, że na wadze jest mniej? Przede wszystkim te posiłki są lżejsze, często są płynne, przez co dużo szybciej są wydalane z organizmu i nie powstają z nich masy kałowe, które również mają swoją wagę. Dochodzi w pierwszej kolejności do utraty wody z organizmu, która jest odpowiedzialna za to, że na początku odchudzania zawsze następuje nagły spadek masy ciała. Jednak na samą tkankę tłuszczową (która jest największą bolączką) taki krótki detoks nie ma żadnego wpływu. Kolejną sprawą, jest to, że niedożywiony organizm (a więc taki, który dostaje za mało wartości odżywczych w postaci białka, tłuszczów i węglowodanów) w pierwszej kolejności zaczyna zużywać zapasy w postaci mięśni. Co udowodniły badania przeprowadzone w 2017 roku przez Yurrita, który badał czy diety detoks są efektywną strategią do leczenia otyłości. Okazało się w nich, że porównując dietę detoksykującą i dietę śródziemnomorską, w tej pierwszej osoby badane traciły więcej masy mięśniowej i wody z organizmu. Natomiast przy diecie śródziemnomorskiej (a więc dobrze zbilansowanej) malała tkanka tłuszczowa, a wzrastała masa mięśniowa.

Producenci produktów „detoks” używają również określeń takich jak „odnowa” czy „modernizacja”, przez co ciężko kontrolować ten rynek. A zdarzały się przypadki, że skład był znacznie inny od tego, co widniało na opakowaniu. Takie sytuacje mogą być wysoko niebezpieczne dla osób np. z alergiami.

Jak więcej najlepiej oczyszczać organizm? Tylko i wyłącznie przez dobrze zbilansowaną i zdrową dietę bogatą w warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste i pełnowartościowe źródła białka. Taka dieta zmniejsza ryzyko spożywania produktów przetworzonych, często bogatych w składniki, które nie są nam potrzebne do prawidłowego funkcjonowania. Znacznie zdrowsze i bezpieczniejsze będzie regularne spożywanie zdrowych produktów zamiast kilkudniowe zrywy, poprawiające jedynie stan portfela producentów.

• https://dietetycy.org.pl/detoks/
• Klein, A. V., & Kiat, H. (2015). Detox diets for toxin elimination and weight management: a critical review of the evidence. Journal of human nutrition and dietetics, 28(6), 675-686.
• Khalil, M. T. (2017). Impact of a Detox Diet paradigm in Weight Management. IZZIVI PRIHODNOSTI, 237.
• Obert, J., Pearlman, M., Obert, L., & Chapin, S. (2017). Popular weight loss strategies: a review of four weight loss techniques. Current gastroenterology reports, 19(12), 61
• Yurrita, C. (2017). Are detox diets an effective strategy for obesity and oxidation management in the short term?. Órgano oficial de la Asociación Para el Progreso de la Biomedicina, 399.